حسنا - قرار نیست مجلس دهم مانند مجلس ششم باشد

لایحه احزاب مدت هاست در کمیسیون سیاسی هیات دولت خاک می خورد

کواکبیان در این مصاحبه علاوه براعلام مواضع خود درباره انتخابات مجلس دهم، از انتخابات ریاست جمهوری نیز سخن گفت.سخنانی که شاید برای نخستین بار رسانه ای می شود.متن این گفت و گو را در ادامه از نظر می گذرانید.

آرمان- احسان انصاری:مصطفی کواکبیان از جمله چهره های سیاسی است که ردپایش را می توان در تمام بزنگاه های سیاسی کشور مشاهده کرد.وی به عنوان یک اصلاح طلب حتی زمانی که سایر اصلاح طلبان قصد حضور در انتخابات مجلس نهم را نیز نداشتند در صحنه انتخابات باقی ماند و از طرف حزب مردم سالاری لیست مستقل ارائه کرد.کواکبیان که سابقه حضور در مجلس هشتم را در کارنامه خود دارد در انتخابات ریاست جمهوری سال92به عنوان کاندید ثبت نام کرد که در نهایت مورد تأیید شورای نگهبان قرار نگرفت.در شرایط کنونی وی و حزب مردم سالاری که او دبیرکلی اش را برعهده دارد در حال مهیا کردن کاندیداهای خود برای حضور در انتخابات مجلس دهم می باشند. به همین دلیل با وی گفت و گو کردیم.کواکبیان در این مصاحبه علاوه براعلام مواضع خود درباره انتخابات مجلس دهم، از انتخابات ریاست جمهوری نیز سخن گفت.سخنانی که شاید برای نخستین بار رسانه ای می شود.متن این گفت و گو را در ادامه از نظر می گذرانید.

برخی از اصلاح طلبان معتقدند در شرایط کنونی سرلیستی یک شخصیت معتدل مانند ناطق نوری بیشتر به مصلحت اصلاح طلبان است. در مقابل برخی معتقدند که جریان اصلاحات دارای پتانسیل زیادی است و سرلیست اصلاح طلبان باید از دل جریان اصلاح طلبی انتخاب شود. شما با کدام دیدگاه موافقید؟

به نظر من سرلیست انتخاباتی اصلاح طلبان باید یک اصلاح طلب باشد و از بین افراد حاضر در جریان اصلاحات انتخاب شود. البته گمانه زنی های حضور آقای ناطق نوری زیاد قابل اعتماد نیست،چرا که شنیده ام ایشان چندان تمایلی برای حضور در عرصه انتخابات ندارند و این مسئله را بارها عنوان کرده اند.برخی از دوستان روی سرلیستی آقای عارف مانور زیادی می دهند و به نظر می رسد ایشان هم دارای ظرفیت و پتانسیل لازم برای سرلیستی اصلاح طلبان هستند. هر چند از هم اکنون سخن گفتن از سرلیستی ایشان هنوز زود است.اتفاقی که در انتخابات ریاست جمهوری سال92رخ داد یک رخداد خاص بود که البته شرایط انتخابات مجلس با ریاست جمهوری تفاوت های معناداری دارد و انتخابات مجلس تابع برخی مسائل مانند قومیت گرایی،محلی گرایی و همچنین تعصبات سیاسی و عشیره ای است.این در حالی است که انتخابات ریاست جمهوری به صورت سراسری در تمام استان های کشور با کاندیداهای مشخص و محدود برگزار می شود و قابل پیش بینی تر از انتخابات مجلس است.در سه دوره اخیر، مجلس در اختیار یک جریان خاص سیاسی قرار داشته و به همین دلیل اصلاح طلبان باید با جدیت وهمدلی بیشتری در انتخابات مجلس دهم حضور پیدا کنند تا تعادل در مجلس آینده برقرار شود. بنده از برخی از دوستان تعجب می کنم هنگامی که عنوان می کنند اصلاح طلبان باید از چهره های اصولگرایان در لیست های انتخاباتی خود استفاده کنند.این در حالی است که آقای باهنر به تازگی عنوان کرده « اصولگرایان باید تلاش کنند شرایطی به وجود بیاید که حتی مجلس دهم به دست اصلاح طلبان معتدل هم نیفتد».به نظر من یک خانه تکانی اساسی باید در ترکیب مجلس آینده به سود اصلاح طلبان صورت بگیرد.منظور من از اصلاح طلبان کسانی است که اصلاحات درون نظام و در چارچوب قانون اساسی پیگیری می کنند. البته تفکر اصلاح طلبی هیچ گاه در افراد خاصی محصور نبوده و یک تفکر سیال اجتماعی است که در لایه های مختلف جامعه رسوخ کرده است.

به نظر می رسد استراتژی اصلی اصلاح طلبان پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری به دست آوردن اکثریت کرسی های مجلس دهم بوده است. به همین دلیل آقای عارف از قبول مسئولیت در دولت خودداری کردند و پس از آن میدان دار اصلاح طلبان برای ورود به عرصه انتخابات مجلس شدند.دلیل این استراتژی چیست؟ اصلاح طلبان به دنبال چه اهدافی هستند؟

بنده معتقدم اصلاح طلبان پروسه از پیش تعیین شده ای برای این مسئله نداشته اند. به نظر من دولت آقای روحانی یا نتوانسته و یا نخواسته که از ظرفیت امثال آقای عارف در دولت استفاده کند.مسئله مهم تر اینکه اصلاح طلبان و اصولگرایان به دلیل فقدان احزاب سازمان یافته و قدرتمند در کشور فاقد توانایی اجماع و وحدت هستند و به همین دلیل تلاش می کنند از ظرفیت های فردی استفاده کنند. .متأسفانه آقای روحانی علی رغم تمام شعارهایی که در دوران مبارزات انتخاباتی خود درباره جامعه مدنی و احزاب دادند فرصت هیچ اقدام موثر وتأثیرگذاری در این زمینه انجام نداشته اند.توقع همه ما از دولت آقای روحانی در این زمینه بیشتر از وضعیت کنونی بود.در مسئله راه اندازی خانه احزاب نیز دولت کمک بسیار کمی به احزاب کرد والبته بار اصلی این مسئله روی دوش خود احزاب قرار داشت.در شرایط کنونی لایحه احزاب در کمیسیون سیاسی هیات دولت خاک می خورد و ماه هاست که به فراموشی سپرده شده است. متاسفانه دولت تدبیر و امید حتی با استانی شدن انتخابات مخالفت کرد.این در حالی است که اگر انتخابات استانی می شد گام بلندی در راستای نهادینه کردن تحزب در کشور برداشته می شد.

برخی از اصولگرایان معتقدند در صورتی که مجلس دهم به دست اصلاح طلبان بیفتد دوباره اتفاقات مجلس ششم تکرار خواهد شد و به همین دلیل ابراز نگرانی می کنند.به نظر شما نگرانی این گروه صحیح است؟

بنده با اغلب چهره های اصلاح طلب آشنایی و دوستی نزدیک دارم و تاکنون از هیچ کدام از این اشخاص سخنی درباره اینکه قرار است مجلس ششم تکرار شود نشنیده ام.اصلأ قرار نیست چنین اتفاقی در مجلس دهم رخ بدهد.اصلاح طلبان از گذشته درس های زیادی گرفته اند و به همین دلیل اجازه نمی دهند آینده اصلاح طلبی مانند برخی مقاطع به خطر بیفتد. و مسئولان و احزاب کشور اساسا نباید از این بابت نگران باشند. در نتیجه سیاست اصلاح طلبان حرکت در قانون با اجماع و همدلی درون جریانی است.نکته دیگر اینکه شرایط زمانی کنونی با مجلس ششم تفاوت های بسیاری دارد و اقداماتی که در مجلسس ششم رخ داد به صورت طبیعی در مجلس دهم محلی از اعراب نخواهد داشت.یکی از استراتژی های محوری اصلاح طلبان برای مجلس دهم جلوگیری از وجود افراطیون در مجلس آینده است. به همین دلیل اصلاح طلبان تلاش می کنند تاکتیک های انتخاباتی خود را به صورت دقیق و برنامه ریزی شده و بدون کمترین درصد خطایی تدوین کنند.

اگر استراتژی اصلاح طلبان در انتخابات مجلس به نتیجه مطلوب نرسید چه اتفاقی خواهد افتاد؟آیا اصلاح طلبان برای عدم موفقیت در انتخابات هم برنامه ریزی کرده اند؟

اگر همه اصلاح طلبان از برنامه های طراحی شده تمکین کنند و در یک مسیر مشخص حرکت کنند چنین اتفاقی رخ نخواهد داد و اکثریت مجلس دهم به دست اصلاح طلبان خواهد افتاد.با این وجود اگر اصلاح طلبان موفق نشوند اکثریت مجلس را به دست بگیرند به معنای شکست جریان اصلاحات نیست. جریان اصلاحات یک پارادایم فکری،سیاسی و اجتماعی است که در صورت شکست و یا پیروزی در انتخابات همچنان به پویایی و بالندگی خود ادامه خواهد داد.جریان اصلاحات یا همان نیروهای چپ در انتخابات مجلس پنجم هم موفق نشدند به همه استراتژی های انتخاباتی خود جامه عمل بپوشانند. با این وجود موفق شدند یک اقلیت قدرتمند در مجلس تشکیل بدهند که در مقابل اکثریت شکننده اصولگرایان کارآیی زیادی از خود نشان دادند .در نتیجه اگر وضعیت اصلاح طلبان در مجلس دهم مانند مجلس پنجم نیز شود به معنای شکست اصلاح طلبان نخواهد بود و امیدواری زیادی وجود خواهد داشت.مسئله مهم دیگر در این زمینه اینکه یک نیروی سیاسی مقید به آموزه های دینی هیچ گاه به مفهوم شکست فکر نمی کند و با انجام تکلیف همواره نسبت به آینده امیدوار است.

موضع حزب مردم سالاری در باره انتخابات و همچنین اجماع اصلاح طلبان چیست؟ آیا شما لیست مستقل ارائه خواهید کرد؟

این بحث در کنگره حزب مطرح شده است. در کنگره قرار براین شده که ما هیچ گونه لیست مستقلی نسبت به لیست واحد اصلاح طلبان ارائه نکنیم.ما در انتخابات مجلس تابع نظرات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات که شامل21حزب اصلاح طلب است خواهیم بود.با این وجود اگر شورای هماهنگی جبهه اصلاحات موفق نشود یک لیست واحد و منسجم ارائه کند، ما لیست مستقل خواهیم داشت. در نتیجه اولویت اول ما هماهنگی با جریان کلی اصلاحات در انتخابات است.بنده معتقدم اصلاح طلبان مجالس هفتم،هشتم و نهم را به سه دلیل از دست دادند.اصلاح طلبان در مجلس هفتم به واقعیت های سیاسی جامعه توجه نکردند و به همین دلیل بسیاری از چهره های اصلاح طلب از جریان انتخابات حذف شدند.در مجلس هشتم نیز بین اصلاح طلبان اختلاف به وجود آمد. به عنوان مثال در تهران ما با دو لیست انتخاباتی از طرف اصلاح طلبان مواجه شدیم که همین مسئله سبب انشقاق در جریان اصلاحات و در نتیجه ناکامی این جریان در انتخابات شد.وضعیت اصلاح طلبان در انتخابات مجلس نهم نسبت به دو مجلس قبلی نامساعدتر بود و بسیاری از اصلاح طلبان اصلأ حاضر نبودند به صحنه بیایند و در انتخابات شرکت کنند.در این مقطع زمانی حزب مردم سالاری تنها حزب اصلاح طلبی بود که برای انتخابات مجلس نهم لیست انتخاباتی ارائه کرد.در این زمان بسیاری از اصلاح طلبان بر ما خرده می گرفتند و ما را نکوهش می کردند که چرا در انتخابات شرکت کرده اید و القابی چون «اصلاح طلب حکومتی» و یا
«اصلاح طلب بدلی» به ما داده بودند.بنده همان زمان با رییس دولت اصلاحات صحبت کردم. ایشان به بنده گفت : ما به نام حزب مردم سالاری لیست مستقل ارائه کنید.البته دوستان اصلاح طلب زمانی که آقای محمد علی نجفی به خاطر یک رأی موفق نشد از مجلس نهم رأی اعتماد بگیرد افسوس آن زمان را خوردند که چرا در انتخابات شرکت نکردند.این در حالی است که در شرایط کنونی هیچ کس با انتخابات قهر نیست و همه آشتی هستند..با این وجود اگر همه اصلاح طلبان با هدف اجماع و وحدت به عرصه انتخابات وارد شوند امیدواری زیادی برای پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات وجود خواهد داشت.

اگر به عقب و زمان انتخابات ریاست جمهوری سال88بازگردیم موضع گیری شما نسبت به اتفاقات پس از انتخابات از دید بسیاری از افراد صحیح و منطقی بود. با این وجود مواضع شما به مذاق برخی از اصلاح طلبان خوش نیامد. آیا اگر زمان به عقب برگردد و شما عواقب موضع گیری های خود را ببینید باز هم برهمان مواضعی که اتخاذ کردید تأکید می کنید؟

این مسئله نیازمند تحلیل دقیق و موشکافانه است. بنده چه در آن مقطع زمانی و چه هم اکنون معتقدم که در انتخابات ریاست جمهوری سال88تخلفات زیادی صورت گرفت البته .معنای تخلف وتقلب با هم متفاوت است و نباید این دو را با هم یکی دانست.بنده آن زمان در مجلس حضور داشتم و به صورت مرتب درباره برگزاری دادگاه ها و شیوه برخورد با متهمان سخنرانی می کردم و مواضع خود را بیان می کردم. هنوز جرم سیاسی تعریف نشده است و عده ای تلاش می کردند از کاه،کوه بسازند و به دلیل خطای برخی افراد کل یک جریان سیاسی را زیر سوال ببرند.من با این مسائل به شدت مخالف بودم و مواضع شفافی نسبت به اتفاقات پس از انتخابات سال88 داشتم.. با این وجود اعتقاد داشتم که قوه قضائیه باید به تخلفات به وجود آمده در انتخابات رسیدگی کند. متأسفانه هیچ نهادی و از جمله قوه قضائیه هیچ گاه به این تخلفات رسیدگی نکرد. بنده از مواضع خود در سال88به هیچ عنوان پشیمان نیستم و همچنان به آنها پافشاری و تأکید دارم.
زیرا بر این باورم اساسا مشی جریان اصلاحات براساس تلاش برای بهبود وضعیت سیاسی و اجتماعی در چارچوب نظام و قانون اساسی است. در نتیجه نمی توان یک اصلاح طلب بود و از چارچوب نظام عدول کرد. البته بنده معتقد نیستم که اصلاح طلبان واقعی در سال88 از نظام عدول کردند. در واقع هم چنین اتفاقی رخ نداد. .بنده در همان زمان در یک مناظره با حسین شریعتمداری عنوان کردم که بسیاری از شعارهایی که در خیابان ها مطرح می شود به خاطر لج بازی های اشخاصی مانند شماست و نه اینکه شعاردهندگان به شعارهای خود باور قطعی داشته باشند.در آن مصاحبه بارها تکرار کردم به نظر من تنها راه برون رفت از آن وضعیت«اعتدال» است. در نتیجه بنده چهار سال قبل از انتخابات 92 بر مفهوم اعتدال برای رهایی از مشکلات کشور تاکید کردم.به همین خاطر حزب مردم سالاری برای انتخابات مجلس نهم لیست انتخاباتی ارائه کرد. این مسئله آتش انتقادات را تندتر کرد.
در دوران انتخابات مجلس نهم بنده و حزب مردم سالاری اعتقاد داشتیم باید در انتخابات حضور پیدا کرد و لیست ارائه کرد، اما برخی از افراد چنین رویکردی را نمی پسندیدند.البته همین افراد بعدأ با مشاهده اتفاقات جدیدی که در فضای سیاسی ایران رخ داد عنوان کردند ای کاش درآن زمان نقش فعال تری ایفا کرده بودیم.تمام این اتفاقات در حالی رخ داد که رییس دولت اصلاحات در انتخابات مجلس نهم شرکت کرد و در شهرستان دماوند رأی خود را به صندوق انداخت.

پس از این دوران شما در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان کاندیدا ثبت نام کردید اما مورد تأیید شورای نگهبان قرار نگرفتید.به همین دلیل پس از پیروزی حسن روحانی سکوت کردید.با این وجود سکوت شما زمانی شکست که احساس می شد به حسن روحانی نزدیک شده اید و احتمال همکاری شما با دولت تدبیر و امید وجود خواهد داشت.آیا برای همکاری با دولت با شما صحبت شد؟

از طرف آقای حسن روحانی هیچ گونه صحبتی با بنده در این مورد صورت نگرفت. بنده هم پیگیر این مسئله نبودم.بنده تنها در یک جلسه که برای تشکر از ستادهای انتخاباتی ایشان بود شرکت کردم. در این جلسه نیز ما غریبه بودیم و کسانی که از آقای قالیباف و ولایتی حمایت کرده بودند به عنوان حامیان حسن روحانی در این جلسه شرکت کرده بودند.این در شرایطی بود که حزب مردم سالاری سه روز قبل از اینکه آقای عارف به سود آقای روحانی از صحنه انتخابات کناره گیری کند در حمایت از حسن روحانی اطلاعیه صادر کرده و ستادهای خود را فعال کرده بود.آقای روحانی برای اولین بار در کنگره حزب مردم سالاری برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری اعلام کاندیداتوری کرد.البته عده ای در خبرگزاری ها و گمانه زنی های رسانه ای مسئولیت هایی چون وزیر کشور،علوم و حتی فرهنگ و ارشاد و استاندار خراسان و سمنان را برای بنده در نظر گرفته بودند. این در حالی است که پس از استیضاح آقای فرجی دانا گمانه زنی های زیادتری برای اینکه بنده جانشین ایشان شوم وجود داشت. حتی در یکی از شبکه های اجتماعی نظرسنجی برای جانشینی آقای فرجی دانا صورت گرفته بود که بنده بالاترین آرا را در آن نظر سنجی به خود اختصاص داده بودم. اما خودم هیچگاه پیگیر این موضوع نبودم و سیساتورزی حرفه ای را همواره ترجیح دادم .

در طول دو سال گذشته دولت آقای روحانی چه ضعف هایی داشت و شما چه انتقادهایی را به دولت وارد می دانید؟

در طول دو سال گذشته حزب مردم سالاری حتی در حد یک سطر نیز از دولت درخواست نداشته است. این در حالی است که دولت نیز حتی یک سطر از ما قدردانی خشک و خالی هم نداشته است. وضعیت دولت با احزاب سیاسی دیگر هم به همین منوال است .بنده چندین بار در برنامه های صداوسیما حضور پیدا کردم و از مواضع هسته ای دولت و سیاست هایی که در زمینه دیپلماسی خارجی در پیش گرفته حمایت کردم. حتی زمانی که منتقدان دولت همایش «دلواپسیم» را برگزار کردند ما همایشی به نام «دل آرامیم» در حمایت از دولت برگزار کردیم و نشان دادیم که دولت آقای روحانی برای همه اصلاح طلبان و از جمله حزب مردم سالاری دارای اهمیت است.شاید تاکنون در استانهای مختلف بیش از 10 همایش در حمایت از دولت داشتیم ولی در شرایط کنونی هم بنده تمایل ندارم ضعف های دولت را رسانه ای کنم و با شما مطرح کنم. به نظر من هر گونه انتقادی که اصلاح طلبان از دولت آقای روحانی مطرح کنند سبب خشنودی مخالفان دولت خواهد شد و آنان از سخنان ما علیه دولت سواستفاده خواهند کرد.بنده در بسیاری از جلسات خصوصی که با دولتمردان داشتم نظراتم را به صورت خصوصی با آنها مطرح کردم. به عنوان مثال بنده به عنوان استاد علوم سیاسی روابط بین الملل دانشگاه، درباره رابطه ایران و روسیه بحث دارم و معتقدم برخی از سیاست های ما در زمینه دیپلماسی که اتفاقأ یکی از نقاط قوت دولت است نیازمند نوعی تامل و بازنگری در مفاهیم است.برای من هنوز مشخص نیست که این رابطه براساس چه راهبرد منفعت طلبانه برای منافع ملی است و چه آینده نگری در آن وجود دارد.نکته دیگر اینکه توقع ما از آقای روحانی در زمینه توسعه سیاسی و تقویت احزاب بسیار بیشتر از شرایط کنونی بود. هنوز برای ما مشخص نشده که چرا آقای روحانی رسیدگی به وضعیت احزاب و تقویت آنها را در اولویت های بعدی خود قرار داده و به صورت جدی در این زمینه ورود پیدا نمی کند. این در حالی است که ایشان در ابتدای ریاست جمهوری خود از منشور حقوق شهروندی سخن گفتند اما متاسفانه خیلی زود این مسئله فراموش منشور حقوق شهروندی
می توانست کمک زیادی به جامعه مدنی و تقویت روحیه مشارکت سیاسی و اجتماعی در بین مردم داشته باشد اما خیلی زود به تاریخ پیوست.با این وجود در شرایط کنونی که دولت در زمینه مسئله هسته ای موفق عمل کرده امید زیادی برای بهبود وضعیت داخلی و همچنین پویا تر شدن فضای مدنی جامعه و به خصوص احزاب به وجود آمده است.

لینک مصاحبه