حسنا - دیپلماسی نفتی ایران و مسیر پیش روی صنعت نفت

میزان تولید نفت کشور بر اساس آمار رسمی به 3 میلیون و 660 هزار بشکه در روز و بر اساس اعلام منابع ثانویه – که وزیر نفت نیز دیروز به آن اشاره کرد – به 4 میلیون بشکه در روز رسیده است. این آمار نشانه ای روشن از بازگشت سریع ایران به بازار جهانی نفت در پسابرجام است که نمره ای مثبت در کارنامه وزارت نفت محسوب می شود. شاید در ابتدا منتقدان دولت، نسبت به بازگشت ایران به بازار نفت با توجه به وجود عرضه اضافی در بازار که موجب کاهش قیمت نفت شده بود، چندان خوشبین نبودند، اما نه تنها میزان تولید نفت ایران به سرعت افزایش یافت بلکه این میزان تولید اضافی خیلی زود در بازاری که با مازاد عرضه مواجه بود جذب و هضم شد. ضمن اینکه مازاد عرضه نفت ایران در بازار، موجب کاهش قیمت نفت نشد. زنگنه از ماهها قبل از لغو تحریمها، به صراحت و بارها اعلام کرد که بازار باید برای بشکه های نفت اضافی ایران جا باز کند چراکه ایران قصد دارد دوباره به میزان تولید خود در قبل از تحریمها بازگردد. هرچند آن زمان برخی منتقدان زنگنه، این موضع او را زیر سوال بردند اما نتیجه همانگونه بود که وزیر نفت می گفت. تکرار مداوم خبر بازگشت قریب الوقوع ایران به بازار نفت، نه تنها زمینه را برای جذب نفت صادراتی ایران در بازار فراهم ساخت، بلکه بازار را نسبت به شوک اضافه عرضه ایران واکسینه کرد تا شوکی ناگهانی به بازار وارد نشود. نتیجه این شد که علیرغم آنکه حدود یک میلیون بشکه نفت اضافی از سوی ایران به بازارهای نفت جهان که با مازاد عرضه مواجه است عرضه شد، قیمت نفت نه تنها کاهش نیافت بلکه رشد یافت. نتیجه همان سیاست وزیر نفت بود که در اجلاس الجزیره که نخستین توافق اوپکی ها پس از نزدیک به یک دهه را رقم زد، ایران از تثبیت تولید نفت مستثنی شد چراکه دیگر جهان پذیرفته که حق ایران، تولید نفت به میزان قبل از تحریمهاست و این یک موفقیت بزرگ برای دیپلماسی نفتی ایران محسوب می شود.
دیروز وزیر نفت اعلام کرد که ظرفیت تولید نفت کشور در نیمه نخست امسال به طور میانگین سه میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز بوده که تا پایان امسال از مرز روزانه چهار میلیون بشکه عبور می کند و در سال ٩٩ به بیش از چهار میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه در روز می رسد. با عنایت به تمرکز وزارت نفت بر میادین نفتی غرب کارون در خوزستان و همچنین تلاش برای آغاز تولید نفت از لایه نفتی میدان پارس جنوبی، دستیابی به این هدف چندان دور از انتظار نیست. افزایش تولید و صادرات نفت از این جهت حایز اهمیت است که تاثیر بسیار مهمی در ارتقا عدد رشد اقتصادی کشور و نیل به هدف رشد اقتصادی 8 درصدی مشخص شده در برنامه توسعه دارد. البته ذکر این نکته هم ضروری است که طبق برنامه پنجم توسعه میزان تولید نفت ایران باید تا پایان سال 1394، به 5 میلیون و 300 هزار بشکه می رسید و این هدفی بود که یک دهه پیش مشخص شده بود و حتی در سال 1388 و در پایان دولت اول محمود احمدی نژاد نیز توسط وزیر نفت وقت غلامحسین نوذری مورد تاکید قرار گرفته بود. البته با توجه به تولید بیش از 4 میلیون و 250 هزار بشکه ای نفت در سال 1384، دستیابی به رقم تولید مشخص شده در برنامه پنجم توسعه عملی بود اما آنچه در دولت قبل رخ داد، از سوء مدیریتها و بی ثباتی ها گرفته تا تحریمهای ضد ایرانی، اهداف برنامه پنجم توسعه را تحت الشعاع قرار داد. اما روندی که در افزایش تولید نفت از سال گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد، به موازات حضور تاثیرگذار ایران در اوپک بویژه در نشست اخیر الجزایر، امید بخش و نویددهنده بهبود جایگاه ایران در معادلات جهانی انرژی است که می تواند آینده ای روشن برای صنعت نفت باشد. مشروط بر آنکه الگوی جدید قراردادهای نفتی موسوم به IPC نیز هر چه زودتر با حضور و سرمایه گذاری شرکتهای بین المللی به مرحله اجرایی برسد تا مسیر افزایش تولید نفت و همچنین تولید گاز کشور بویژه در میادین مشترک و همچنین افزایش ضریب بازیافت در میادین اولویت دار هموارتر شود.