حسنا - قانون اساسی کشور نیازمند بازنگری است

دکتر «مصطفی کواکبیان»، نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات در مجلس شورای اسلامی و دبیرکل حزب مردم‌سالاری و عضو هیات علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی یکشنبه شب میهمان مجله تصویری حکمرانی «این،ج،ا» از شبکه چهارم سیما بود. وی در این برنامه پیرامون موضوع «مردم‌سالاری دینی» سخن گفت. وی همچنین در رابطه با طرح جامع اصلاح نظام انتخابات توضیحاتی را ارائه داد.
نماینده مردم تهران در خانه ملت در این برنامه تلویزیونی در پاسخ به این سوال که مردم‌سالاری دینی از مرحله سیاست‌گذاری چه راهی را طی کرده تا در جامعه محقق شود گفت: در دهه هفتاد بیشتر این بحث مطرح می‌شد، اما بعدها فراموش شد. در سال‌های اخیر بیشتر در برنامه‌های تلویزیون به مبانی اقتصادی پرداخته می‌شود؛ در مباحث تئوریک مبانی حکومت دینی کمتر صحبت می‌شود.
کواکبیان با اشاره به اینکه ما قبل از اینکه واژه مردم‌سالاری دینی را عنوان کنیم به تعبیر حضرت امام(ره) واژه جمهوری اسلامی را داشته‌ایم، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد افزود: اوایل انقلاب کسانی واژه جمهوری دموکراتیک اسلامی را هم مطرح می‌کردند، امام(ره)در این مورد فرمودند که «ما هر چه می‌خواهیم باید در اسلام پیدا کنیم، این لفظ دموکراتیک، لفظ زائدی است مثل این است که بگوییم جمهوری عدل اسلامی، در اسلام باید عدالت باشد، در اسلام دموکراسی وجود دارد.»
وی با تاکید بر این نکته که نظام حکومتی که امام(ره) در کشور مستقر کردند از ابتدا دو پایه اساسی داشت گفت: یک پایه اساسی جمهوریت نظام بود؛ بدین معنا که در همه امور حرف اول و آخر را مردم می‌زنند، اما در عین حال این مردم نمی‌توانند بیایند با قواعد شرعی و اسلامی مخالفت کنند. در صورتی که این مخالفت برقرار باشد دیگر جمهوری اسلامی نداریم و یک جمهوری سکولار است.
دبیرکل حزب مردم‌سالاری در ادامه با اشاره به اینکه بعدها به جای جمهوری اسلامی مردم‌سالاری دینی در کشور مطرح شد و به جای لفظ جمهوری مردم‌سالاری دینی مطرح شد گفت: این مباحث در دهه هفتاد بیشتر مطرح شد و بی‌تاثیر هم نبود؛ از دوم خرداد 76 به بعد بیشتر روی این لفظ تاکید شده بود، اما واقعیت این است که از همان ابتدا عده‌ای از لحاظ تئوریک و مبانی فکری با این بحث مشکل داشتند خودم با یکی از اساتید که نمی‌خواهم نام ببرم بحث داشتم که ایشان می‌گفتند به جای «مردم‌سالاری دینی» باید بگوییم دین سالاری مردمی که در پاسخ گفتم مگر ما «دین‌سالاری غیر مردمی» هم داریم؟ قطعا حکومت غیر مردمی اساسا دینی نیست. چه رسد که بگوییم «دین‌سالاری».
کواکبیان با بیان اینکه جمهوریت به گفته امام (ره) در ایران نیز مانند همه جمهوری‌ها در دنیاست گفت: امام (ره) در فرانسه تاکید می‌کردند که جمهوری ما هم همانند همه جمهوری‌هاست.
وی افزود: اگر به زبان ساده‌تر بگویم حکومت با توجه به نظر و رای مردم بنا ‌شود، اما در همان جا هم مردم در یک چارچوب این را می‌پذیرند که این حکومت با شرع پیش برود. یعنی حکومتی که بر رای مردم استوار باشد و با قواعد شرعی مخالفت نکند، این حکومت مردم‌سالاری دینی است. نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که اگر می‌خواهیم مردم‌سالاری دینی برقرار شود، آیا نقش مردم فقط به انتخابات‌ها برمی‌گردد؟ گفت: به اعتقاد من ما نتوانسته‌ایم با نسل جوان کشور رابطه برقرار کنیم و مردم‌سالاری را برای آنها تشریح کنیم. متاسفانه عملکرد مطلوبی از برخی از مسئولین در این 4دهه در ذهن جوانان ما نیست. وقتی به آنها می‌گوییم مردم‌سالاری دینی بهترین نوع حکومت است برایشان قابل هضم نیست، چون عملکرد‌ها را می‌بینند.
به گفته وی دو گروه با مردم‌سالاری دینی و جمهوری اسلامی در ایران مخالفت دارند، یک گروه وجه مردم‌سالاری را به حدی برجسته می‌کنند که دین برود کنار، گروه دیگر هم تنها به وجه دین می‌پردازند که مردم تشریفاتی باشند. به اعتقاد من هر دو گروه مفهوم واقعی مردم‌سالاری دینی را متوجه نمی‌شوند.
کواکبیان با اشاره به این موضوع که یکی از ضعف‌های ما در این 4 دهه این بوده است که نتوانسته‌ایم یک انتخابات حزبی برگزار کنیم گفت: ما در مجلس استانی شدن انتخابات را مطرح کرده‌ایم، این طرح فقط شامل استانی شدن انتخابات نیست، بلکه اینگونه است که احزاب و گروه‌ها بتوانند لیست‌های خود را ارائه بدهند.وی گفت: یکی از ضعف‌های قانون انتخابات در حال حاضر این است که یک نماینده شهرستان با 25 درصد آرا به مجلس می‌آید؛ همین موضوع باعث می‌شود 75 درصد دیگر مردم آن شهرستان احساس مشارکت در انتخاب نماینده خودشان را نداشته باشند.
کواکبیان خاطرنشان کرد: البته این طرح ایراداتی هم دارد که فقط بحث اکثریت را مطرح می‌کند در حالی که بحث تناسب هم مهم است. هر حزب به تناسب آرا باید بتواند نماینده به مجلس بفرستد، ما هنوز با تحقق این امر فاصله زیادی داریم. گامی در مجلس برداشته شده است که هم می‌تواند سیستم انتخابات کشور را متحول کند هم در نظام تحول ایجاد شود و هم مجلس را از حالت جزئی نگری بیرون بیاورد. وی تاکید کرد که لایحه جامع انتخابات هنوز در صحن علنی مجلس اعلام وصول نشده است. بنا داریم برای انتخابات مجلس یازدهم این طرح محقق شود.
نماینده مردم تهران در خانه ملت در ادامه به حضور پرشور مردم در 22 بهمن اشاره کرد و افزود: در بحث منافع ملی باید به این موضوع توجه کنیم که در عصر حاضر بحث جمهوری توده‌وار دورانش به سرآمده است، در 22 بهمن امسال مردم حماسه آفریدند، اما در معیارهای علوم سیاسی و دموکراسی می‌گویند این حرکت توده‌ای است و باید نظام‌مند شود؛ یعنی اگر رفراندومی باشد و مردم آنجا حرف بزنند آنوقت دموکراتیک هستیم. وی افزود: ما باید قدردان ملت باشیم که بعد از 40 سال اینگونه قدردان هستند، اما بحث این است که تحزب یکی از راه‌هایی است که مشارکت مردم را نهادمند می‌کند. این خود ضعف بزرگی است که ما نمی‌گذاریم چند حزب بزرگ و قدرتمند در کشورتشکیل شود. دبیرکل حزب مردم‌سالاری با اشاره به کمک دولت به احزاب گفت: کمک دولت به احزاب رقم خیلی اندکی است. 12 سال کمک دولت به احزاب قطع شده بود؛ در این مجلس تلاش‌هایی انجام دادیم و یک رقم ناچیزی مقرر گردید که به هریک از احزاب کمتر از ده میلیون تومان اختصاص می‌یافت. در همه جای جهان احزابی که دارای پایگاه اجتماعی بالاتری هستند مبلغی را بابت تبلیغات انتخابات دریافت می‌کنند تا مشارکت جدی‌تری داشته باشند.
به گفته وی باید بستر‌های اجتماعی را برای مشارکت نهادینه افراد فراهم کنیم. تا به غیر از بحث انتخابات این حضور نهادمند باشد. در این صورت است که افراد حاضر در حزب هر روز مشارکت فعال خواهند داشت، چون هر حزبی تریبون دارد و از همین راه نظرات اعضای خود را منعکس می‌کند. کواکبیان با اشاره به اینکه بسیاری از احزاب ما فصلی هستند و در زمان انتخابات یک لیست منتشر می‌کنند و تا انتخابات بعد در مسایل سیاسی دیگر مشارکت نمی‌کنند گفت: به این نوع فعالیت نمی‌توان نام فعالیت حزبی داد، حزب قلب تپنده سیاسی جامعه است که هر روز مردم را به مشارکت بگیرد و نهادمند از آنها نظرخواهی کند.
دبیرکل حزب مردم‌سالاری در پاسخ به این سوال که چگونه می‌شود روش‌های توسعه مردم‌سالاری را افزایش داد گفت: در بحث آزادی سیاسی چارچوب‌ها مشخص است، بعد از حوادث سال گذشته گفتیم که مکان‌هایی در تهران مشخص شود که مردمی که مطالبات و اعتراضاتی دارند بیایند و در یک چارچوب اعتراضات خود را بیان کنند.
کواکبیان در ادامه به آزادی بیان و مطبوعات آزاد اشاره کرد و گفت: در بحث آزادی بیان مطبوعات و رسانه‌ها همین صدا و سیما انحصاری است، ما بعد از ورود به دهه پنجم انقلاب باید این موضوع را حل کنیم. وجود شبکه‌های خصوصی لازمه تحقق این امر است. مردم باید در رسانه حضور داشته باشند.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه بخشی از تحقیق و تفحص‌های نمایندگان مجلس به قوه قضاییه می‌رود اما پیگیری نمی‌شود افزود: نظر مجلس از نظر اینکه نماینده مردم است و حرف مردم را می‌زند پس نباید زمین بماند، گاهی محقق نمی‌شود. وی با اشاره به فرموده امام(ره) که مجلس در راس امور است گفت: بعضا می‌بینیم که این در راس امورها اختیاراتش آنقدر نیست که در افکار عمومی مطرح می‌شود.
کواکبیان به بحث بازنگری قانون اساسی اشاره کرد و گفت: ما از سال 58 تا 68 یک قانون اساسی داشتیم که من اسم جمهوریت اول را روی آن می‌گذارم، در سال 68 قانون اساسی بازنگری شد، از 68 تا 98 این قانون اساسی دست نخورده است که عنوان جمهوریت دوم را به آن می‌دهم، به نظر من هیچ اشکالی ندارد که در سال 98 قانون اساسی را بازنگری کنیم و وارد جمهوریت سوم شویم. با حفظ نظام و چارچوب‌ها می‌توانیم بازنگری داشته باشیم و به سمتی برویم که مردم‌سالار بودن خود را بیشتر جلوه دهند.
وی افزود: برای مثال طرحی را مجلس تصویب کرده است و ماه‌هاست در مجمع تشخیص بلاتکلیف مانده، ما باید بتوانیم این گره‌ها را باز کنیم. این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که شما با استانی شدن انتخابات موافق هستید یا خیر؟ گفت: من با صرف استانی شدن انتخابات مجلس موافق نیستم، اما در کمیسیون شوراها پیشنهاداتی مطرح شد که استانی شدن فقط این نیست که افرادی که بالاترین آرای استان را داشته باشند به مجلس بیایند. بحث این است که اگر تنها به اشخاص برگردد و بحث احزاب مطرح نشود موافق نیستم.
به گفته وی در این طرح احزاب و فهرست‌ها نیز دیده شده است، یعنی مردم هم می‌توانند به اشخاص رای بدهند و هم به لیست‌ها. کواکبیان با تاکید بر اینکه این تغییرات نیز با نظام انتخابات حزبی همخوانی ندارد گفت: انتخابات حزبی باید به گونه‌ای باشد که اکثریت یک مجلس را اگر حزبی بر عهده گرفت بتواند دولت تشکیل دهد، یا اقلیت به تناسب نمایندگان حق رای داشته باشد، ما تا انتخابات حزبی فاصله زیادی داریم، اما همین موضوع هم یک گام به جلو است که بتوانیم فهرست احزاب را بگنجانیم. این نماینده مجلس تصریح کرد که خوشبختانه در این موضوع در مجلس جناح‌بندی‌های سیاسی هم وجود ندارد و همه با این طرح موافق هستند. البته بعضی معتقد هستند که در انتخابات استانی افراد کمتر شناخته شده اقبال کمتری خواهند داشت، اما همین باعث می‌شود افراد کمتر شناخته شده وارد حزب شوند و با کمک آنها بیشتر شناخته شوند.