حسنا - دستاوردهای یک سفر منطقه ای

انتخابات با شکوه 29 اردیبهشت بی شک برگ زرین دیگری از دموکراسی خواهی ایرانیان را رقم زد و امنیت ملی و ثبات کشور را در منطقه پر آشوب خاورمیانه بیش از پیش به منصه ظهور رساند .
در روزی که مردم ایران سرنوشت خود را با یکی از بدیهی ترین شیوه های دموکراسی، یعنی مراجعه به صندوق آراء ترسیم می کردند، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا سفر منطقه ای خود را با دیدار از عربستان سعودی که ساختار سیاسی آن از قدیمی ترین شیوه های حکمرانی آمرانه است، آغاز کرد .
در این خصوص چند نکته را یادآور می شوم :

۱- شاید برنامه ریزی این سفر و تقارن آن با انتخابات ریاست جمهوری ایران بی دلیل نبوده باشد. چرا که در صورت مشارکت سطح پایین مردم در انتخابات یا بروز حوادثی در فرایند آن یا انتخاب نامزدی با نگرش های غیراعتدالی می توانست زمینه مناسبی برای بهره برداری از نمایش ضد ایرانی ترامپ در کشور سعودی را فراهم آورد. اما خوشبختانه با نمایش درخشان مردم در صفوف طولانی صندوق های رای و انتخاب راه اعتدال در عرصه دیپلماسی، صحنه گردانان این نمایش در رسیدن به اهداف خود دچار مشکل شدند، به حدی که صدای خبرنگار آمریکایی نیز در آمده و در توییتی منتقدانه سفر رئیس جمهور کشورش را به عربستان سعودی زیر سوال برد.
۲- در این سفر و در چارچوب دیدار های سران دو کشور، دو طرف به حکومت ایران انتقادات فراوانی را وارد کردند. این درحالی است که ساختار سیاسی عربستان، دارای یک سیستم پادشاهی بسته و با تصمیم گیرانی دودمانی و موروثی است که درآن مردم عربستان به هیچ وجه در تصمیم گیری ها به حساب نمی آیند. هر چند ممکن است گفته شود شهروندان این کشور از رفاه نسبی برخوردارند،اما باید گفت تا کجا جامعه عربستان در آرزوی مراجعه به صندوق آرا به سر خواهد برد؟ بی شک دیر زمانی طول نخواهد کشید که چه از جهت گسترش آگاهی های مدنی در بعد داخلی و چه با فشارهای خارجی در زمینه های دموکراسی خواهی و حقوق بشری البته پس از فروکش کردن ذخایر نفت و گاز این کشور، بحران بزرگی جامعه عربستان و ساختار سیاسی حاکمان سعودی را در بر خواهد گرفت.
۳-دونالد ترامپ در شعارهای انتخاباتی خود مطرح کرده بود که هدفش ایجاد اشتغال برای شهروندان آمریکایی ست و حقیقتا با سفر به عربستان البته با چاشنی ایران هراسی و با نهایی کردن قرارداد نجومی فروش تسلیحات، توانست زمینه های تحقق شعار ایجاد اشتغال برای شهروندان آمریکایی البته از جیب شهروندان سعودی را محقق سازد و باید گفت که در این زمینه دستاوردهای ارزشمندی را با خود به آمریکا برده است.
۴-شاه سعودی که از حضور ترامپ در کشورش به وجد آمده بود، در بیاناتی گستاخانه ایران را محور تروریسم دانست و به مداخله در امور داخلی کشورهای منطقه محکوم کرد و تغییر رفتار ایران را زمینه ساز حل مشکلات کشورش با ایران دانست. باید به پادشاه سعودی یادآور شد که به جای ایراد اتهام به ایران با تصور حمایت آمریکایی ها، با نگاهی واقع بینانه به منطقه و درس آموزی از تاریخ ایران و امروز که به رای و نظر و پشتوانه مردمی اتکا دارد، از لفاظی ها دست برداشته و راه مناسبی را در جهت حل و فصل مسائل خود با ایران که به گواه همگان، قدرتی تاثیرگذار در منطقه محسوب می شود، بیابد.
۵- اما در ایران پاسخ رئیس جمهور در مصاحبه خبری با رسانه های داخلی و خارجی، بسیار بجا و البته آزار دهنده برای عربستان سعودی و میهمان آمریکایی اش بو. آنجا که دکتر حسن روحانی به کنایه از حمایت های میلیاردی دولت عربستان از صدام و بی نتیجه بودن آن و همچنین توانمندی ایران در تولید سلاح در داخل از یک سو و وابستگی سعودی ها به مستشاران آمریکایی در استفاده از سلاح های خریداری شده از آمریکا از سویی دیگ، پرداخت. یا توییت دکتر ظریف به طرف آمریکایی مبنی بر اینکه ، آمریکا ییها در خصوص عدم تکرار حادثه یازده سپتامبر با عربستانی ها مذاکره کنند. همه اینها نشان داد که انتخاب مجدد مردم در تداوم دیپلماسی تدبیر و امید، چه زود آثارش را نمایان کرده است.
در جمع بندی باید گفت که علیرغم وجود مشکلات متعدد در روابط ایران و عربستان، تجربه تاریخی منطقه مهم خاورمیانه به ما نشان می دهد که حضور قدرتهای خارجی و فرا منطقه ای هر چند برای آنان سرشار از سودهای کلان خواهد بود، اما نمی تواند تعادل در مناسبات کشورهای منطقه ایجاد کند و خود این کشورها هستند که باید با نگاهی عقلایی و واقع بینانه در چارچوب روابط حسنه و برد – برد ، از یک سو از مداخلات بیش از پیش قدرتهای بزرگ کاسته و از سوی دیگر منطقه پر آشوب خاورمیانه را با محوریت کشورهای مهمی نظیر ایران و عربستان به ساحل آرامش و ثبات برسانند.

*عضو هیات علمی دانشگاه