ترغيب مردم براي مشارکت حداکثري در انتخابات مهمترين وظيفه رسانه ها

تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۴ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۲۲:۵۵

«رسانه‌ها و انتخابات» عنوان يکي از نشست‌هاي 8گانه بيست‌و‌يکمين دوره نمايشگاه بين‌‌المللي مطبوعات بود که با حضور‌هادي خانيکي استاد دانشگاه علامه طباطبايي، مصطفي کواکبيان مديرمسوول روزنامه‌ مردم‌سالاري و محمدعلي وکيلي مديرمسوول روزنامه‌ ابتکار روز دوشنبه در تالار گفت‌وگوي نمايشگاه برگزار شد. کواکبيان در اين نشست با تاکيد بر اين که مطبوعات مي‌توانند به عنوان سازندگان افکار عمومي‌نقش مهمي‌در انتخابات داشته باشند، گفت: من فکر مي‌کنم که بيش‌از آن که به جنبه‌هاي تئوريک و ابعاد نظري اين موضوع بپردازيم بايد بيشتر به جنبه‌هاي کاربردي اين موضوع اشاره کنيم.
او پنج وظيفه مطبوعات در انتخابات را نام برد و گفت: اولين و مهمترين مسأله، ترغيب مردم به مشارکت گسترده در انتخابات است. به اينکه نسبت به سرنوشت خود بي تفاوت نباشند. توجه داشته باشند که تک‌تک آراي آنها مي‌تواند در مسير زندگي آنها مؤثر باشد. نهادهايي که در اثر انتخاب گسترده تر مردم شکل گرفته‌اند حتما انتخاب دقيق‌تري در خصوص آنها صورت گرفته و نمايندگي تعداد بيشتري از مردم را بر عهده خواهند گرفت. به عنوان نمونه، در دومين دوره انتخابات شوراها در تهران فقط 12 درصد واجدين شرايط در انتخابات شرکت کردند و شوراهاي بر آمده از اين 12 درصد فقط 4 درصد آرا را به خود اختصاص دادند و شهردار برآمده از اين آراي 4 درصدي چه ميزان نمايندگي از مردم را برعهده دارد؟ لذا من معتقدم هر چه مشارکت گسترده‌تر باشد آن نهاد برآمده از انتخابات بهتر مي‌تواند از مطالبات، خواسته‌هاي مردم ، انديشه و فکر آن‌ها نمايندگي کند. او ادامه داد: ما در فضايي هستيم که معتقديم اگر نامزدهاي انتخاباتي با آراي بالايي در انتخابات برگزيده شوند اقتدار بيشتري پيدا مي‌کنند و در اين صورت بهتر مي‌توانند به منافع مردم بپردازند. اين افزايش مشارکت ضريب امنيت ملي ما را تأمين مي‌کند. در پسابرجام بايد به قدرت‌هايي که با ما مذاکره کردند اثبات کنيم که مردم يکپارچه با برجام هستند. ما از لحاظ اقتدار، ضريب همبستگي، وحدت ملي، ضريب حفظ تماميت ارضي و... در دنيا مي‌توانيم در بالاترين رده قرار داشته باشيم. کواکبيان نقش ديگر مطبوعات در انتخابات را بحث اطلاع‌رساني و دقت در اطلاع‌رساني دانست و گفت: هر روزنامه يک جهت گيري سياسي خاص خود را دارد، اما اصل اطلاع‌رساني بايد دقيق و بي طرفانه باشد و موضوعات مربوط به سازوکارهاي انتخاباتي، شرايط نامزدهاي انتخاباتي و سيستم‌هاي انتخاباتي بايد براي مردم به خوبي روشن شود. اين بحث اطلاع‌رساني يکي از وظايفي است که مطبوعات به آن دامن مي‌زنند. مديرمسوول روزنامه مردم‌سالاري، شايسته‌سالاري و شايسته گزيني را از ديگر وظايف مطبوعات در زمان انتخابات دانست و افزود: مجلس شوراي اسلامي ‌در چه جايگاهي است؟ عده‌اي ممکن است وعده‌هاي عجيبي دهند که قابل اجرا نباشد و فقط براي فريب مردم باشد. بنابراين مطبوعات بايد معيارهاي دقيق انتخاب را اعلام تا مردم را به يک انتخاب صحيح برسانند. متأسفانه گاهي مي‌بينيم که از اين وظيفه غفلت مي‌شود.
وي گفت: مطبوعات ما در شايسته گزيني در برابر رسانه‌ها، فضاي سايبري، شبکه‌هاي اجتماعي و صدا و سيما چه نقشي مي‌توانند داشته باشند؟ در اين زمينه صداوسيما نقش موثري در تشويق مردم، اطلاع‌رساني و شايسته گزيني دارد. يکي از شعارهاي اصلي من در سال 92 اين بود که رسانه خصوصي، راديو و تلويزيون خصوصي بايد تأسيس شود. کشورهاي همسايه ما مانند قطر، پاکستان،ترکيه، افغانستان و… چندين شبکه راديويي و تلويزيوني خصوصي دارند اما ما در ايران راديو تلويزيون خصوصي نداريم.
کواکبيان دفاع از حقوق نامزدهاي انتخاباتي را از ديگر وظايف مطبوعات عنوان کرد و گفت: ما به شوراي نگهبان به عنوان نهاد نظارتي باور داريم. به دستگاه‌هاي اجرايي مانند وزارت اطلاعات، دادگستري، نيروي انتظامي‌نيز اعتقاد داريم. اما مطبوعات بايد دقت کنند که چگونه نهادهاي اجرايي، نظارتي و ساير نهادها به وظايف خود عمل مي‌کنند. او پاسداري از رأي مردم را وظيفه مطبوعات در انتخاب عنوان کرد و ادامه داد: فرمايش رهبري در انتخابات سال 92 را نبايد فراموش کنيم. از اين جهت که رأي مردم حق الناس است. اما اصل موضوع اين است که در هيچ جا حاشيه‌اي به وجود نيايد که حق الناس تضعيف شود. اگر اين وظايف را براي مطبوعات مطرح کنيم و بتوانيم از عهده آن بربياييم شاهد انتخاباتي آزاد، عادلانه و مطابق با قانون خواهيم بود.
وي در ادامه بيان داشت‌: يکي از موانع رشد احزاب اين است که بگوييم حزب‌هاي ما حزب نيستند و احزاب فايده‌اي ندارند. کواکبيان در پاسخ به چرايي پلمپ يک رستوران منسوب به برند آمريکايي که صاحبش در گذشته در روزنامه مردم‌سالاري مشغول به کار بوده است توضيحاتي داد و گفت: اولا اين شخص اصلا با شرکت آمريکايي کي.اف.سي قرارداد نبسته است. اين شرکت در ترکيه دفتر نمايندگي داشته و ايشان با دفتر نمايندگي قرارداد بستند. ثانيا مسأله اين است که وزارت بازرگاني و نهادهايي که مجوز مي‌دهند قطعا براي نمايندگي با آمريکا حساسيت دارند اما به نمايندگي شرکت ترکيه حساسيت ندارند و اين مجوز قانوني را داشتند. ثالثا ما بسياري از کالاهاي آمريکايي را معرفي مي‌کنيم و حساسيتي نسبت به آن وجود ندارد. رابعا اصلا اين فرد هيچ گاه سمت سردبيري روزنامه مردم سالاري را برعهده نداشته است و زماني به عنوان خبرنگار و روزنامه‌نگار در روزنامه مردم‌سالاري مشغول بود. خامسا ايشان دستگير نشده‌اند، بلکه فقط شرکتش پلمپ شده است. همچنين ايشان قبلا با روزنامه‌هاي تهران امروز و سايت شفاف همکاري داشتند و بعد از اينها به روزنامه مردم‌سالاري پيوستند.

محمدعلي وكيلي: نمايشگاه مطبوعات خانه مطبوعات است
در ادامه اين نشست محمدعلي وکيلي مديرمسئول روزنامه ابتکار با بيان اينکه توسعه سياسي به توسعه ارتباطات منوط است، ادامه داد: توسعه ارتباطات مقدمه مشارکت سياسي است. وي گفت: اگر مطبوعات ما پويا، فراگير و چابک باشند به ارتقاي مشارکت مردم در انتخابات کمک شاياني خواهند کرد. وکيلي با اشاره به عدم حضور و مشارکت تعدادي از رسانه‌ها در بيست‌و‌يکمين نمايشگاه مطبوعات، بيان داشت: امروز جمعي از رسانه‌هاي مدعي اصولگرايي در نمايشگاه حضور ندارند و اين جاي تاسف دارد. وي درادامه افزود: نمايشگاه مطبوعات در آستانه برگزاري انتخابات مجلس شوراي اسلامي‌ برپا شد و اين مسئله مي‌تواند با تضارب آراء و زمينه شکل گيري منطقي براي مشارکت مردم همراه باشد. مدير مسئول روزنامه ابتکار ادامه داد: غيبت برخي رسانه‌هاي مدعي دلواپسان در نمايشگاه مطبوعات مي‌تواند نشان از بي‌اعتنايي آن‌ها به امر انتخابات باشد. وکيلي نمايشگاه مطبوعات را خانه مطبوعات و رسانه‌ها عنوان کرد و گفت: يک رسانه هرگز با خانه خود قهر نمي‌کند.

هادي خانيکي: نبايد نقش احزاب و مطبوعات را با هم عوض کرد
در اين نشست خانيکي با تشبيه فضاي پر ازدحام نمايشگاه مطبوعات به فضاي رسانه‌ها گفت: بايد ببينيم در فضاي رسانه صداي بحث‌هاي آکادميک بالاتر است يا صداي حوزه ‌ عمومي.
او افزود: در چنين نشست‌هايي روشن کردن مرز بين بحث‌هاي آکادميک با بحث‌هاي سياسي يا روشنفکرانه بسيار دشوار است. من نيز عموما با اين مشکل رو به رو هستم. زيرا ابتدا در مطبوعات مشغول به کار بودم و سپس وارد حوزه دانشگاه شدم و معتقدم نمي‌توان هيچ فاصله‌اي بين کار آکادميک و مطبوعات قائل شد. اما در اين نشست سعي مي‌کنم بحث را از منظر آکادميک بررسي کرده و در صورت لزوم وارد بحث‌هاي روزمره شويم.
خانيکي با بيان اين که اولين ارجاع بحث مطبوعات به طور خاص و رسانه‌ها به طور عام و انتخابات اين است که جايگاه و نقش مطبوعات را در کنش‌هاي سياسي و جو مشارکت سياسي پيدا کنيم، افزود: مشهورترين رويکردي که در اين زمينه وجود دارد اين است که مطبوعات يا رسانه‌ها برسازندگان افکار عمومي‌هستند؛ يعني به جاي اينکه مخاطبان را به طور عام مورد خطاب قرار دهند مخاطبان خاص و کساني که سازندگان افکار عمومي‌به شمار مي‌آيند را مخاطب در نظر مي‌گيرند. به همين دليل زماني که صحبت از مطبوعات و انتخابات مي‌شود بايد اندازه تاثير‌گذاري و حدود مطبوعات را طبيعي و معقول کنيم. زيرا اگر طبيعي به مطبوعات نگاه نکنيم اضافه باري به مطبوعات تحميل خواهد شد.
او ادامه داد: ما تصور مي‌کنيم که مطبوعات مي‌توانند کنش‌هاي گسترده مردمي‌انجام دهند در حالي که امروزه وضعيت تيراژ و محدوده مخاطبان و تخصصي شدن مطبوعات اين انتظار را تا حد زيادي تغيير داده است. اگر به مقطعي در گذشته برگرديم شاهد هستيم که مطبوعات به طور عام و روزنامه‌ها به طور خاص به حدي تاثير گذار بودند که نامزد تعيين مي‌کردند و نامزدهاي آنان مي‌توانستند در انتخابات داراي نقش بالايي باشند.
آيا موقعيت کنوني هم چنين موقعيتي است؟ به خصوص در مقايسه با شبکه‌ها و گروه‌هاي مجازي آيا مطبوعات از همان نقش پر رنگ گذشته برخوردار هستند؟ آيا بخش‌هايي از مطبوعات که کمتر به آنها اهميت داده شده است نبايد بيشتر مورد توجه قرار گيرند؟ مطبوعات محلي در انتخابات که يک امر محلي به حساب مي‌آيد مي‌تواند نقش به مراتب بيشتري از مطبوعات سراسري ايفا کند.
مدرس ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي با تاکيد بر اين که مساله جامعه ما مساله بالا بردن سطح مشارکت در رقابت است، افزود: نقش مطبوعات به دليل تحول فناوري‌هاي ارتباطي با گذشته متفاوت شده و از طرفي جامعه ما مولفه‌هايي دارد که متنوع و متکثر شدن و عقلاني تر شدن در سطوح اجتماعي و به طور کلي متفاوت شدن جامعه را با گذشته نشان مي‌دهد. نه تنها صورت بلکه لايه‌هاي زيرين جامعه هم تغيير کرده است. لذا نبايد تکليفي بيش از طاقت مطبوعات را به آنها تحميل کرد.
او با تصريح اين نکته که عليرغم گسترش چشمگير راه‌هاي ارتباطي و راديو و تلويزيون من قائل به مرگ مطبوعات و تمام شدن دوره مطبوعات نيستم، بلکه قائل به تفاوت و تغيير نقش مطبوعات هستم، گفت: ما بايد انتظارات را از مطبوعات واقعي کنيم تا ببينيم با توجه به آن انتظارات، مطبوعات تا چه حد وظايف خود را به درستي انجام داده است. من در دوره‌هاي مختلف از جمله دوران انقلاب، دفاع مقدس و اصلاحات شاهد بودم که صف‌هاي طولاني در انتظار بيرون آمدن يک نشريه شکل مي‌گرفت ولي اخيرا شاهد پايين آمدن تيراژ روزنامه‌ها هستيم. سوالي که مطرح است اين است که با اين کاهش تيراژ آيا نقش مطبوعات در انتخابات کاهش يافته است؟ من معتقدم هرگز چنين اتفاقي نيفتاده است. اما نقش مطبوعات تغيير کرده است.